विद्यार्थी जीवन केवल किताब पढ्ने समय होइन; यो जीवनको सबैभन्दा चुनौतीपूर्ण र बहुआयामिक अनुभव हो। यसले दिमाग, भावना, सामाजिकता, र सिर्जनात्मक क्षमताको विकास एकैसाथ गर्छ। तर धेरै विद्यार्थीले यो जीवनका केही रोचक तथ्य र अद्भुत पक्षबारे कहिल्यै ध्यान दिँदैनन्।

मेरो बिचारमा सर्वप्रथम, विद्यार्थीहरूको मस्तिष्क वास्तवमै अद्भुत हुन्छ। विभिन्न अनुसन्धानहरूले देखाएका छन् कि मस्तिष्क बिहानको समय सबैभन्दा सक्रिय हुन्छ। यस समयमा पढाइ गर्दा जानकारी दिर्घकालीन स्मृतिमा सुरक्षित रहन्छ। थोरै विद्यार्थीले यो तथ्यलाई व्यवहारमा उतार्छन्। साथै, विज्ञानले देखाएको छ कि पढ्दा छोटो ब्रेक लिनु दिमागलाई पुनः ऊर्जा दिन्छ; प्रत्येक ४०–५० मिनेटको अध्ययनपछि ५–१० मिनेट विश्राम गर्दा स्मरण शक्ति सुधार हुन्छ।

विद्यार्थी जीवनले केवल ज्ञान सिकाउने मात्र होइन; यसले सिर्जनात्मकता, आलोचनात्मक सोच, समस्या समाधान क्षमता, र सामाजिक सीप पनि विकास गर्छ। उदाहरणका लागि, समूह परियोजना, क्लब गतिविधि, नाटक, वा खेलकुदले विद्यार्थीलाई टोलीमा काम गर्न, नेतृत्व क्षमता विकास गर्न, र विभिन्न दृष्टिकोणबाट विचार गर्न सिकाउँछ। एउटा अध्ययन अनुसार, नियमित खेलकुद गर्ने विद्यार्थीहरूमा मानसिक फोकस र निर्णय क्षमता बढी हुन्छ, जुन पढाइमा पनि सहयोगी साबित हुन्छ।

अर्को रोचक तथ्य: असफलता वास्तवमा सकारात्मक छ। धेरै विद्यार्थी असफलतालाई नकारात्मक मान्छन्। तर अनुसन्धानहरूले देखाएका छन् कि असफलताले दिमागमा नयाँ न्युरोन नेटवर्क निर्माण गर्छ, जसले भविष्यमा चुनौती सामना गर्न सक्षम बनाउँछ। उदाहरणका लागि, स्टेभ जॉब्स र एलोन मस्कजस्ता सफल व्यक्तिहरूले पनि धेरै असफलता भोगेका थिए, तर यसले उनीहरूको रचनात्मक क्षमता र आत्मविश्वास बढायो।

विद्यार्थी जीवनमा मानसिक स्वास्थ्य र विश्रामको महत्व पनि अत्यन्त महत्त्वपूर्ण हुन्छ। लगातार पढाइले थकान, तनाव, र डिप्रेशन बढाउँछ। तर खेलकुद, संगीत सुन्नु, साथीहरूसँग रमाइलो गर्नु वा छोटो ब्रेक लिनु दिमागलाई ताजगी दिन्छ र सिकाइलाई प्रभावकारी बनाउँछ। अनुसन्धान अनुसार, संगीत सुन्ने विद्यार्थीहरूको ध्यान क्षमता बढी सक्रिय हुन्छ।

साथै, विद्यार्थी जीवनले व्यक्तिगत सम्बन्ध र अनुभवबाट अमूल्य जीवनपाठ सिकाउँछ। साथी, शिक्षक, र परिवारसँगको अन्तरक्रियाले भावनात्मक र सामाजिक विकासमा योगदान पुर्‍याउँछ। विद्यालय वा कलेजमा सिकिने सम्मान, सहयोग, र समझदारी—यी गुणहरू जीवनभर काम लाग्ने सम्पत्ति हुन्।

समग्रमा, विद्यार्थी जीवन केवल पढाइ र परीक्षा मात्र होइन। यसले दिमाग, भावना, सामाजिकता, र सिर्जनात्मकतालाई समृद्ध बनाउँछ। बिहानको सक्रिय समय, ब्रेक र विश्राम, खेलकुद, असफलता र चुनौती, र व्यक्तिगत सम्बन्ध—यी सबै पक्षले विद्यार्थी जीवनलाई बहुआयामिक, रोचक र अर्थपूर्ण बनाउँछन्।

यसैले, विद्यार्थी जीवनलाई केवल दबाबको समय नभई अनुभव, खोज, र विकासको सुनौलो अवसरको रूपमा हेर्नु पर्छ। अब तपाई हामिले यी तथ्यहरू थाहा पायौं ; यसरी हाम्रो विद्यार्थी जीवनलाई अझ उद्देश्यपूर्ण, सशक्त, र रोचक बनाउन सकिन्छ।

      ✍️  ज्ञान सिंह विष्ट ( बि.ए चौथो सेमेस्टर)
 सुदूरपश्चिम विश्वविद्यालय केन्द्रीय क्याम्पस, महेन्द्रनगर