महेन्द्रनगर । काठमाडौँमा जारी नेपाल प्रिमियर लिग (एनपिएल) क्रिकेट प्रतियोगिताले नेपालीको ध्यान तानिरहेको छ । अझ खेलाडीतर्फ हेर्ने हो भने सुदूरपश्चिम रोयल्सका कप्तान दीपेन्द्रसिंह ऐरीप्रतिको दर्शकको क्रेज थप चुलिएको छ। 

दीपेन्द्रले कप्तानी गरिरहेको सुदूरपश्चिम रोयल्सले जारी प्रतियोगितामा पाँच वटा खेल जितिसक्दा तिनै दीपेन्द्रको गृहनगर महेन्द्रनगरमा निर्माणाधीन अवस्थामा अलपत्र परेको क्रिकेट मैदानले गिज्जाइरहेको छ।

केही वर्षअघि तत्कालीन जिल्ला खेलकुद विकास समितिले महेन्द्रनगरस्थित कवर्डहल परिसरको जग्गा माछा पोखरी निर्माणका लागि भाडामा दिएको थियो। खेल संरचना निर्माण हुनुपर्ने ठाउँमा माछा पोखरी बनेपछि त्यसको विरोध भएपछि अन्तः खेलकुद विकास समितिले भाडा खारेज ग¥यो। 

माछा पोखरी बनाउने पक्षले पोखरी नपुरी छोडेर हिँडेको केही समयपछि सोही स्थानमा क्रिकेट मैदान बनाउने निर्णय भएपछि काम सुरु भएको थियो। क्रिकेट मैदान बनाउने निर्णय भए पनि लामो समयसम्म माछा पोखरी बनाउन खनिएको खाल्डो उक्त पक्षले नपुरेपछि क्रिकेटका लागि आएको रकमले पुर्नुपरेको छ।
    
“माछा पोखरी पुर्न करोड खर्च भइसक्यो”, कञ्चनपुर जिल्ला क्रिकेट सङ्घका अध्यक्ष एवं केन्द्रीय सदस्य वीरेन्द्र चन्दले भने, “निर्माण रोकिएको दुई वर्षभयो, सङ्घ सरकारले बजेट शून्यमा झारेको छ। प्रदेश सरकारले रु ५० लाख विनियोजन गरेको छ।” उनका अनुसार हालसम्म माछा पोखरी पुर्न रु एक करोड ५० लाख खर्च भइसकेको छ। नेपाल राष्ट्रिय तथा अन्तरराष्ट्रियस्तरमा ख्याती कमाउँदै मुलुकको पहिचान स्थापित गरिरहेका खेलाडी उत्पादन गर्ने थलोमा क्रिकेट मैदान अलपत्र पर्नु दुःखद् विषय भएको उनले बताए। 
    
दीपेन्द्रसिंह ऐरी, विनोद भण्डारी, सन्दीप जोरा, भीम सार्की, आकाश चन्द, हेमन्त धामी र विकास आग्री भीमदत्त नगरपालिकाका खेलाडी हुन। “अहिलेको एनपिएलमा मात्रै महेन्द्रनगरका नौ जना खेलाडी छन्”, चन्दले भने, “दशकौँदेखि महेन्द्रनगर क्रिकेट खेलाडी उत्पादनको हब भए पनि राज्यको नजर अहिलेसम्म पुगेको छैन।” 

उनले अलपत्र अवस्थामा रहेको क्रिकेट मैदान निर्माण हुनसके अझै धेरै खेलाडी उत्पादन गर्न सकिने बताए। “महेन्द्रनगरका खेलाडीको नाम लिएर हर्ष बढाइ गछौँ”, चन्दले भने, “तर यहाँ खेल संरचना निर्माण र खेलाडी उत्पादनमा चासो भने कसैबाट दिइँदैन।” 

क्रिकेट खेलाडी उत्पादनको पहिचान बनाएको सुदूरपश्चिम प्रदेशमा खेल मैदान र प्रशिक्षक अभाव रहेको यहाँका पूर्वखेलाडी चित्राङ्ग थापाले बताए। “महिला पुरुषदेखि हरेक उमेर समूहका खेलमा यहाँका खेलाडीको उलेख्य सहभागिता रहँदै आएको छ”, उनले भने, “यहाँ खेल मैदान र प्रशिक्षक आवश्यक छ, यसका लागि क्रिकेट सङ्घ र खेलकुद परिषद्ले प्राथमिकतामा राखेर काम गर्नुपर्छ।” 

नेपालको क्रिकेटको विकास र विस्तारमा सुदूरपश्चिमको महत्त्वपूर्ण सहभागिता र योगदान रहँदै आएकाले खेल पूर्वाधार विकासमा सरकारले सुदूरपश्चिम प्रदेशलाई प्राथमिकता राख्नुपर्नेमा थापाले जोड दिए। “धनगढीको फाप्ला मैदान कागजमा मात्रै सीमित छ, महेन्द्रनगरमा पनि मैदान छैन”, उनले भने, “यहाँ अन्तरराष्ट्रियस्तरको खेल मैदान र प्रशिक्षक हुनु आवश्यक छ, यसले आगामी वर्षमा अझ स्तरीय खेलाडी आउनेछन्।” 

जिल्ला खेलकुद विकास समितिका कार्यालय प्रमुख गोपालदत्त भट्टले महेन्द्रनगरस्थित कवर्डहलमा सबै खेलका लागि पर्याप्त जग्गा भए पनि क्रिकेटका लागि छुट्टै मैदान बनाउन नसकिएको बताए। “बजेट अभावले खेलकुद मैदान बनाउन सकिएको छैन”, उनले भने, “प्रदेश सरकारको सहयोगमा बहुउद्देश्यीय कवर्डहल निर्माण हुँदैछ।” उनका अनुसार खेलकुद मैदानका लागि १५ बिघा छ कठ्ठा जग्गा उपलब्ध छ। छैटौँ राष्ट्रिय खेलकुदका बेला २०६२ सालमा बनेको कवर्ड खेल मैदानबाहेक त्यसयता महेन्द्रनगरमा खेल मैदान बन्न नसकेका उनको भनाइ छ।

क्रिकेट सङ्घ सुदूरपश्चिम प्रदेश समितिका पूर्वउपाध्यक्ष दीपक चालिसेले सङ्घको नाममा जग्गा नहुँदा क्रिकेट मैदान बन्न नसकेको बताए। “आइसिसीले पनि सङ्घको नाममा जग्गा भएमात्र सहयोग गर्ने भनेकाले यहाँ हामीसँग जग्गा उपलब्ध नहुँदा समस्या भएको हो”, उनले भने, “धनगढीमा रहेको फाप्ला क्रिकेट मैदान पनि बन्न सकेको छैन।” 

पूर्वउपाध्यक्ष चालिसेले बेलाबेला सरकार परिवर्तन भइरहने कारणले पनि सुदूरपश्चिम प्रदेशमा क्रिकेट पूर्वाधार बन्न नसकेको धारणा राखे। “यहाँका खेलाडीको राष्ट्रिय टोलीमा उलेख्य सहभागी हुँदै आएको छ”, उनले भने, “क्रिकेट मैदान निमार्णका लागि हामीले विगतदेखि पहल गर्दै आएका छाँै, यसमा सरकारले पनि सहयोग गर्नुपर्छ।” उनले सरकारले प्राथमिकताका साथ खेल पूर्वाधारमा लगानी गर्नुपर्नेमा जोड दिए।

सरकारीस्तरबाट क्रिकेट मैदान निर्माण नभएपछि दोधारा चाँदनीमा नागरिकको पहलमा निर्माण हुन लागेको छ। “नगरपालिका र यहाँका स्थानीयको सहयोगमा हामीले क्रिकेट खेल मैदान निर्माण गर्न लागेका छौँ”, दोधारा चाँदनीका स्थानीय सुरेश भट्टले भने, “विभिन्न निकायको सहयोगमा अहिले मैदानको पिचमा माटो भरानको काम भइरहेको छ।” उनले दोधरा चाँदनी–२ स्थित नगर खेलकुद समितिको जग्गामा नागरिक र पालिकाको सहयोगमा खेल मैदान निर्माण हुन लागेको जानकारी दिए।

कञ्चनपुरले देशलाई विगत लबामो समयदेखि क्रिकेट खेलाडी उत्पादन गरी दिँदै आएको भए पनि राज्यका सरोकारका निकायको नजरमा यहाँ नपुर्न विडम्बनाको विषय हो। यहाँ नेपाल क्रिकेट सङ्घ ९क्यान०ले खेलाडीका लागि प्रशिक्षक नियुक्त गरेको भए पनि राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् ९राखेप० बाट सरकारी प्रशिक्षकले अहिलेसम्म पाइलासम्म टेकेका छैनन्।

मुलुकमा क्रिकेटको आकर्षण बढेसँगै पछिल्लो समय निजीस्तरबाट सञ्चालित क्रिकेट एकेडेमीमा पनि प्रशिक्षणले तीव्रता पाएको छ। यहाँ क्रिकेटका लागि खेल संरचना बनेको दिन दशकौंँ खेलाडी उत्पादनमा होमिएको कञ्चनपुरलाई न्याय मिलेको अनुभूति हुने सङ्घका अध्यक्ष चन्दको भनाइ छ । “कञ्चनपुरमा मात्रै खेलकुदका बजेट खन्याउनुपर्छ भन्ने होइन”, उनले भने, “खेलाडी उत्पादनको अनुपात हेरेर पनि राज्यले सोही अनुसार लगानी गरोस् भन्ने हो।” रासस